1 stycznia 2024 r. wejdzie w życie ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym, która zakłada zmianę dotychczasowego systemu świadczeń dla osób z niepełnosprawnościami oraz ich opiekunów.
Z dniem 1 stycznia 2024 r. zostanie wprowadzone nowe świadczenie – świadczenie wspierające oraz zmienione zostaną warunki przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego.
Świadczenie pielęgnacyjne od stycznia 2024 r.
Od stycznia 2024 r. będą obowiązywały dwa rodzaje świadczenia pielęgnacyjnego:
- osoby, które nabyły lub nabędą prawo do świadczenia pielęgnacyjnego do 31.12.2023 r. uzyskają możliwość wybrania, czy chcą pozostać na „starych zasadach”, czy ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne na „nowych zasadach”,
- osoby ubiegające się o świadczenie pielęgnacyjne od stycznia 2024 r. nie mają możliwości wyboru – obowiązują ich wyłącznie „nowe zasady” (nie dotyczy opiekunów, którzy kontynuują pobieranie świadczenia rozpoczęte przed 31.12.2023 r. w związku z wygaśnięciem orzeczenia).
Ustawodawca przewidział więcej uprawnień dla osób korzystających z „nowych zasad”, lecz w momencie ukończenia 18 roku życia przez osobę z niepełnosprawnością nad którą sprawowana jest opieka, traci się prawo do świadczenia i nie będzie ono już wypłacane. Pełnoletnia osoba z niepełnosprawnością może się ubiegać o świadczenie wspierające. Klienci, którzy pozostają na „starych zasadach” dysponują możliwością pobierania świadczenia pielęgnacyjnego po ukończeniu 18 roku życia przez osobę z niepełnosprawnością pod warunkiem, że:
- nie korzysta ona ze świadczenia wspierającego,
- wniosek o świadczenie pielęgnacyjne zostanie złożony w terminie 3 miesięcy licząc od dnia wydania orzeczenia w przypadku zakończenia ważności orzeczenia i wydania nowego orzeczenia (ważne jest aby wniosek o nowe orzeczenie został również złożony w terminie 3 miesięcy od dnia, w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia).
Przykład:
Syn pobiera świadczenie pielęgnacyjne w związku ze sprawowaną opieką nad 80-letnim ojcem. Ojciec posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności ważnym do V 2025. Świadczenie pielęgnacyjne dla syna przyznane jest do V 2025 r. Aby kontynuować pobieranie świadczenia na „starych zasadach” należy złożyć wniosek w MZON o wydanie nowego orzeczenia w terminie 3 miesięcy od dnia, w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia tj. do końca VIII 2025 , a następnie w terminie 3 miesięcy od dnia wydania orzeczenia wniosek o świadczenie pielęgnacyjne w OPS.
Świadczenie pielęgnacyjne na „starych zasadach”:
Osoby, które nabyły prawo do świadczenia pielęgnacyjnego do 31.12.2023 r.:
- w dalszym ciągu będą korzystały ze świadczenia pielęgnacyjnego na dotychczasowych zasadach,
- będą mogły pobierać świadczenie pielęgnacyjne, pomimo ukończenia przez osobę niepełnosprawną 18 roku życia,
natomiast nie będą mogli:
- podjąć zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,
- kontynuować pobierania świadczenia, jeżeli pełnoletnia osoba z niepełnosprawnością ubiega się o świadczenie wspierające,
- korzystać z kilku świadczeń łącznie (pobierać świadczenie na więcej niż jedną osobę z niepełnosprawnością).
Świadczenie pielęgnacyjne obowiązujące od 1 stycznia 2024 r. na „nowych zasadach”
Świadczenie pielęgnacyjne na „nowych zasadach” przysługuje:
- matce albo ojcu,
- innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom,
- opiekunowi faktycznemu dziecka,
- rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego, jeżeli sprawują opiekę nad osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się orzeczeniem o:
-
- znacznym stopniu niepełnosprawności,
- niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji (osoba z niepełnosprawnościami po ukończeniu pełnoletności ma uprawnienia do ubiegania się o świadczenie wspierające) tzw. pkt 7 i 8 na orzeczeniu „wymaga”.
Według nowych zasad osoba sprawująca opiekę może:
- pracować lub podejmować inną pracę zarobkową,
- mieć ustalone m.in. prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego,
- pobierać podwyższone o 100% świadczenie na drugie i każde kolejne dziecko, nad którym sprawuje opiekę legitymujące się odpowiednim orzeczeniem o niepełnosprawności (należy złożyć wniosek o podwyższoną kwotę świadczenia),
Opiekunowie osób z niepełnosprawnością na „nowych zasadach” mogą podejmować zatrudnienie. Warunkiem przyznania świadczenia pielęgnacyjnego na „nowych zasadach” jest sprawowanie opieki nad osobą z niepełnosprawnością. Podejmując zatrudnienie kwota świadczenia pielęgnacyjnego nie jest pomniejszana. Nie ma też limitu osiągniętego dochodu z tytułu zatrudnienia przez opiekuna.
W celu uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego nie ma potrzeby ponownego ubiegania się o nowe orzeczenie, jeżeli jest ono obowiązujące.
Do świadczenia pielęgnacyjnego nie obowiązuje kryterium dochodowe.
Kwota świadczenia pielęgnacyjnego w 2023 r. wynosi 2458 zł miesięcznie - co roku jest waloryzowana.
| STARYCH ZASADACH | NOWYCH ZASADACH |
| brak limitu wieku osoby z niepełnosprawnością do, którego świadczenie pielęgnacyjne przysługuje | przysługuje na dziecko do 18 roku życia |
| nadal obowiązuje zakaz pracy opiekuna | możliwość podejmowania pracy przez opiekuna - bez limitu dochodu, kwota świadczenia pielęgnacyjnego nie jest pomniejszana |
| brak możliwości pobierania emerytury przez opiekuna | możliwość pobierania emerytury przez opiekuna |
| ubieganie się przez osobę z niepełnosprawnością o świadczenie wspierające z ZUS wstrzymuje pobieranie przez opiekuna świadczenia pielęgnacyjnego
(UWAGA! Wnioskowanie o świadczenie wspierające w ZUS powinno być zgłoszone w OPS - brak zgłoszenia skutkować może świadczeniami nienależnie pobranymi) |
po osiągnięciu przez dziecko 18 roku życia możliwość ubiegania się o świadczenie wspierające z ZUS (nie jest to świadczenie |
| aby zachować prawo do świadczenia pielęgnacyjnego należy zadbać o jego ciągłość (tj. w przypadku orzeczeń terminowych należy zadbać o ich kontynuację) | nie ma potrzeby ubiegania się o nowe orzeczenie o niepełnosprawności, jeżeli aktualne jest obowiązujące, |
Świadczenie wspierające
Świadczenie wspierające będzie przysługiwało pełnoletniej osobie z niepełnosprawnością, która uzyska decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia od 70 do 100 pkt.
Wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia należy złożyć w wojewódzkim zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności od stycznia 2024 r. Jest to dokument niezbędny, aby otrzymać świadczenie wspierające, nawet jeżeli osoba legitymuje się aktualnym orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności.
Przy ustalaniu potrzeby wsparcia pod uwagę będzie brana m.in. zdolność danej osoby do samodzielnego wykonywania określonych czynności lub zadań związanych z codziennym funkcjonowaniem oraz jej wiek i zdolność do pracy.
Wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia nie wpływa na wydane wcześniej orzeczenia (nie mogą one zostać zmienione).
Ustalanie osobie z niepełnosprawnością poziomu potrzeby wsparcia nie będzie obowiązkowe. Osoby samodzielnie decydują czy chcą uzyskać ocenę.
Jeżeli przyznana ilość punków nie będzie satysfakcjonująca to dana osoba może podjąć decyzję, czy chce ubiegać się w o świadczenie wspierające.
Wniosek o świadczenie wspierające należy złożyć w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w formie elektronicznej po otrzymaniu decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia.
Świadczenie wspierające będzie wypłacane w pierwszej kolejności, tj. w roku 2024 dla osób z niepełnosprawnością, które uzyskają najwięcej punków (poza pewnymi wyjątkami). W kolejnych latach wypłacone zostaną świadczenia dla osób, które uzyskały mniejszą ilość punktów.
Kwota świadczenia uzależniona będzie od uzyskania odpowiedniej liczby punktów i przysługiwać będzie w wysokości od 40 % do 220 % renty socjalnej (obecnie renta socjalna wynosi 1588,44 brutto).
WAŻNE!
Jeżeli osoba z niepełnosprawnością ubiegać się będzie o świadczenie wspierające z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – OPS:
- wstrzyma wypłatę świadczenia pielęgnacyjnego (należy zgłosić organowi, że został złożony wniosek w ZUS o świadczenie wspierające);
- uzna wypłacone świadczenie pielęgnacyjne za nienależnie pobrane (osoba składając wniosek w ZUS o świadczenie wspierające będzie mogła zdecydować od jakiego miesiąca chce mieć przyznane świadczenie wspierające – możliwość uniknięcia świadczeń nienależnie pobranych po stronie opiekuna i obowiązku ich zwrotu wraz z odsetkami);
- odmówi przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, jeżeli świadczenie wspierające zostanie przyznane (nawet w niższej kwocie).
Nie można pobierać równocześnie świadczenia wspierającego przez osobę z niepełnosprawnością oraz świadczenia pielęgnacyjnego przez opiekuna.
Świadczenie wspierające wypłacane jest każdej uprawnionej osobie niepełnosprawnej niezależnie od pobierania go przez innych członków rodziny.
Świadczenie wspierające jest niezależne od dochodów. Można pobierać równocześnie rentę lub świadczenie uzupełniające wraz ze świadczeniem wspierającym. Stanowi ono dodatkowy dochód.
Zachęcamy Państwa do zapoznania się z pytaniami i odpowiedziami opracowanymi przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej dostępne pod linkiem: https://www.gov.pl/web/rodzina/swiadczenie-wspierajace—pytania-i-odpowiedzi
Wniosek o wydanie decyzji ustalajacej poziom potrzeby wsparcia.pdf
Kwestionariusz samooceny trudnosci w zakresie wykonywania czynnosci zwiazanych z funkcjonowaniem.pdf